წმინდა ექვთიმე ღვთის კაცია

წმიდა ექვთიმე თაყაიშვილი, ადამიანი, რომელმაც სიცოცხლე მიუძღვნა საქართველოს: ჭეშმარიტი სიყვარულის ამბავი

ქართული მწერლობისა და კულტურის მკვლევარი ექვთიმე თაყაიშვილი მუდამ ერთგული რჩებოდა თავისი სამშობლოს, ხალხისა და ფასეულობების, როგორიცაა ღმერთის რწმენა, სიკეთე და სამართლიანობა. მისი ცხოვრების ისტორია საქართველოსადმი ჭეშმარიტი თავდადებისა და სიყვარულის ისტორიაა.

1863 წლის 3 იანვარს სოფელ ლიხაურში დაბადებული ექვთიმე ადრეულ ბავშვობაში უკვე სიძნელეების წინაშე აღმოჩნდა, ფეხი მოიტეხა და ინვალიდი დარჩა. ადრეულ ასაკში მშობლები რომ დაკარგა, ბებიამ, მამიდამ და უფროსმა დამ გაზარდეს.

შვიდი წლის ბიჭი ოზურგეთის რაიონულ სკოლაში წავიდა, შემდეგ კი ქუთაისის გიმნაზიაში შევიდა. პეტერბურგის უნივერსიტეტში სწავლის დასრულების შემდეგ საქართველოში დაბრუნდა.

მრავალი წლის განმავლობაში ექვთიმე სხვადასხვა სასწავლო დაწესებულებაში ასწავლიდა ბერძნულ და ლათინურს, ისტორიასა და გეოგრაფიას. 1894 წელს დაქორწინდა ნინა პოლტორაცკაიაზე.

ექვთიმე თაყაიშვილი ცნობილი გახდა ქართული კულტურული მემკვიდრეობის კვლევისა და შენარჩუნების გატაცების წყალობით. მან, ისტორიკოს დიმიტრი ბაქრაძესთან ერთად, გამოიკვლია საქართველოს სხვადასხვა კუთხე, შეაგროვა უძველესი ხელნაწერები და შემოინახა მომავალი თაობებისთვის.

მკვლევარი ხელნაწერებს საკუთარი ხარჯებით იძენდა და ხანდახან უწევდა ხელნაწერების მფლობელებს ძვირფასი ნივთების დათმობა, რათა ისინი საზღვარგარეთ არ წასულიყვნენ. მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ თაყაიშვილის ძალისხმევით აღმოაჩინეს მრავალი უნიკალური ხელნაწერი, მათ შორის შოთა რუსთაველის ნამუშევრები.

1921 წელს საფრანგეთში ემიგრაციამდე ექვთიმე თაყაიშვილი აქტიურად მონაწილეობდა საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის შექმნაში და მუშაობდა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელი კრების თავმჯდომარის მოადგილედ. საფრანგეთში ის განაგრძობდა საქართველოსა და თავისი ქვეყნის ინტერესების დაცვას, ასევე ემიგრაციის დროს წაღებული ძვირფასი ნივთების დაბრუნებას.

1945 წელს, უკვე მოწინავე ასაკში, ექვთიმე თაყაიშვილი საქართველოში დაბრუნდა ემიგრაციის დროს შერჩეული ქართული საგანძურის კრებულით. ეს მომენტი გახდა ერთ-ერთი მთავარი მოვლენა მის ცხოვრებაში და საქართველოს ისტორიაში.

წმიდა ექვთიმე თაყაიშვილი ისტორიაში დარჩება, როგორც სამშობლოსა და კულტურის დამცველ ადამიანად. მისი თავდადება და საქართველოსადმი სიყვარული კვლავ შთააგონებს თაობებს და დაუვიწყარ კვალს ტოვებს ამ დიდი ერის ისტორიაში.

ერის ოქროს დაცვა
1930-იანი წლების დასაწყისში თაყაიშვილმა მოიგო სარჩელი პრინცესა სალომე ობოლენსკაიას (1878–1961), მეგრელის უკანასკნელი სუვერენული უფლისწულის ნიკოლაი დადიანის ქალიშვილის მიერ, რომელმაც ასევე მოითხოვა ზუგდიდის ყოფილი დადიანების სასახლიდან აღებული ხაზინის ნაწილი.

სახლში დაბრუნება:
1945 წელს აირჩიეს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორად, 1946 წელს კი საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად. თუმცა, საბჭოთა ხელისუფლებამ იგი მალევე დაადანაშაულა საფრანგეთის აგენტად და არა მხოლოდ სამსახურიდან გაათავისუფლა, არამედ პენსიაც ჩამოართვა. მას ესტუმრნენ მისი მეგობრები და საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი კალისტრატ ცინცაძე (1932-1952), რომელიც თაყაიშვილის ახლო მეგობარი იყო.

იგი გარდაიცვალა 90 წლის ასაკში 1953 წლის თებერვალში, შინაპატიმრობაში და უკიდურეს გაჭირვებაში.