თამარ მეფე – პირველი ქალი მეფე

თამარ მეფე – პირველი ქალი მეფე, არა დედოფალი
(მეფობდა 1184–1213)

თამარ მეფე იყო უნიკალური ფენომენი შუა საუკუნეების ისტორიაში — ქალი, რომელიც მეფის ტიტულით მართავდა ძლიერ ფეოდალურ სახელმწიფოს. მის დროს საქართველო შევიდა „ოქროს ხანაში“ — პოლიტიკურად, კულტურულად და სამხედრო თვალსაზრისით.

ტახტზე ასვლა:
თამარი ტახტზე ავიდა მამამისის, გიორგი III-ის სიკვდილის შემდეგ. თუმცა ხელისუფლების სრულად აღსადგენად ბრძოლა მოუწია — დიდებულთა ნაწილი სკეპტიკურად უყურებდა ქალი მმართველის იდეას. მიუხედავად ამისა, მან სწრაფად მოიპოვა ავტორიტეტი და დაამტკიცა, რომ იყო ძლიერი და გონიერი ლიდერი.

„მეფეთ მეფე და დედოფალთ დედოფალი“:
თამარი არა როგორც დედოფალი, არამედ მეფე აღიარეს — საიდუმლო არ არის, რომ ეს იყო ეპოქისათვის უჩვეულო. იგი მართავდა მარტო და არა მეუღლესთან ერთად. მისმა მმართველობამ დაამტკიცა, რომ სქესი არ განსაზღვრავს ლიდერის ძალას.

სამხედრო ძლიერება:
თამარის მეფობის დროს საქართველო მიაღწია თავის გეოგრაფიულ ზენიტს — ქვეყანა ზღვიდან ზღვამდე (შავი ზღვიდან კასპიამდე) იწვდებოდა. 1204 წელს დაარსდა ტრაპიზონის იმპერია, რომელშიც საქართველოს ჰქონდათ გადამწყვეტი როლი. მისი ჯარები წარმატებით იგერიებდნენ სელჩუკებს, მუსლიმ ლიდერებს და კავკასიური აჯანყებებს.

კულტურის აყვავება:
თამარის ეპოქაში დაწერა შოთა რუსთაველმა „ვეფხისტყაოსანი“ — ქართული ლიტერატურის მწვერვალი. შენდებოდა ტაძრები, მონასტრები, უნივერსიტეტები. საქართველო დასავლეთისა და აღმოსავლეთის შუაში კულტურულ ხიდად იქცა.

დასასრული და წმინდანად შერაცხვა:
თამარი გარდაიცვალა 1213 წელს. მისი საფლავი დღემდე საიდუმლოდ რჩება, რაც მის ფიგურას კიდევ უფრო მითოლოგიურს ხდის. ის საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ წმინდანად შერაცხა.

თამარი იყო მეტისმეტად თანამედროვე მმართველი შუა საუკუნეებისათვის — ძლიერი, დიპლომატიური, მკაცრი და თან შეგნებულად ჰუმანური.